Nazwa choroby (Dystrofia Mięśniowa Duchenne’a) pochodzi od nazwiska francuskiego neurologa Guillaume’a Benjamina-Amanda Duchenne’a, który jako pierwszy opisał to jako „paraliż przerostowy” w 1868 roku.
Duchenne de Boulogne, w całości Guillaume-Benjamin-Amand Duchenne de Boulogne (ur. 17 września 1806 w Boulogne we Francji – zm. 15 września 1875 w Paryżu.
Francuski neurolog, który jako pierwszy opisał kilka zaburzeń nerwowych i mięśniowych oraz prowadził ich leczenie. Stworzył elektrodiagnostykę i elektroterapię.
Duchenne prowadził, przez całe swoje życie, prywatną praktykę najpierw w Boulogne (1831–42), a następnie w Paryżu (1842–75). Badał wpływ stymulacji elektrycznej na chore nerwy i mięśnie.
Przedstawił pierwsze opisy kilku rodzajów zaniku mięśni i porażenia spowodowanego zaburzeniami nerwowymi, w tym:
W latach sześćdziesiątych XIX wieku opisał poważne postępujące osłabienie mięśni u 13 młodych chłopców. Chorobę tą jego cześć nazwano później Dystrofią Mięśniową Duchenne’a (Duchenne Muscular Dystrophy).
Jako pierwszy zapoczątkował praktykę diagnostyczną zwaną biopsją. Skonstruował do tego celu instrument (znany obecnie jako trokar Duchenne’a) do pobierania niewielkich fragmentów tkanki mięśniowej z wętrza mięśnia.
Dystrofia Mięśniowa Duchenne’a (DMD):
DMD jest ciężką, postępującą chorobą wyniszczającą mięśnie. Prowadzi ona do trudności w poruszaniu się, a ostatecznie do konieczności wspomagania oddychania oraz innych chorób współistniejących i przedwczesnej śmierci.
Przyczyną choroby są mutacje w genie dystrofiny, największym ludzkim genie zlokalizowanym w locus Xp21.2. W przypadku DMD mutacja ta skutkuje poważnym brakiem dystrofiny (<5%);
Dystrofina pełni funkcje strukturalne, chroniąc komórkę mięśniową przed napięciem w czasie skurczu i rozkurczu włókna mięśniowego. Brak dystrofiny powoduje upośledzenie mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego (prowadząc do kardiomiopatii) i mięśni gładkich np w jelitach. Powoduje, że zanika motoryczna składowa aktywności człowieka.
*DGC – Dystrophin-associated protein complex (Kompleks białkowy związany z dystrofiną)
Ponieważ DMD dziedziczy się w sposób recesywny sprzężony z chromosomem X (należy do dystrofii XLR X-Linked Recessive – Recesywnie Sprzężony z chromosomem X). Dotyka głównie chłopców, którzy otrzymali zmutowany chromosom X od bezobjawowej chorej matki lub matki z łagodnym przebiegiem choroby, która jest tzw. nosicielką. W przypadku urodzenia córek, dziewczynki te będą nosicielkami wadliwego genu i przekażą go swoim dzieciom płci męskiej. Choroba objawia się więc głównie przez dziedziczenie. Jednak nie tylko dziedziczenie jest powodem choroby. Może nią być także mutacja spontaniczna. Kliknij aby poczytać o mutacjach.
W przypadku mutacji spontanicznej wada genetyczna pojawia się w jajeczku kobiety, które po połączeniu się z plemnikiem tworzy zygotę. Komórka zygoty ulega dalszym podziałom, a komórki postałe w wyniku tych podziałów dziedziczą wadę genetyczną, którą posiadło jajeczko kobiety.
Prawdopodobieństwo zachorowania wynosi 50%. Oznacza to, że urodzić się może zarówno chory/a jak i zdrowy/a chłopiec/dziewczynka w zależności od tego, który chromosom otrzyma od matki. Jeżeli otrzyma wadliwy będzie chory/a jeżeli prawidłowy będzie zdrowy/a.
Należy tu zauważyć, że choroba może zaniknąć w rodzinie i nie dotyczyć kolejnych pokoleń jeżeli dzieci otrzymają prawidłowy chromosom od matki.
Prawdopodobieństwo, że chory chłopiec będzie miał zdrowych synów wynosi 100%. Jest też 100% prawdopodobieństwo, że jego córki będą nosicielkami.
Badania prowadzone w ostatnich latach znacznie pogłębiły wiedzę na temat pierwotnych i wtórnych mechanizmów patogenetycznych tej choroby.
Ustalono wytyczne dotyczące multidyscyplinarnej opieki nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne’a, w tym uzyskania diagnozy genetycznej i zarządzania różnymi aspektami choroby.
Wiele nowych potencjalnych terapii jest w fazie badań klinicznych. Spośród nich dużo jest już takich, które organy regulacyjne takie jak EMA w UE i FDA w USA zatwierdziły warunkowo. Celem wielu z tych terapii jest przywrócenie brakującego białka dystrofiny lub leczenie chorób/patologii wtórnych.
Częstość występowania (incidence) DMD wynosi 1 na 5000 nowonarodzonych mężczyzn natomiast rozpowszechnienie (prevalence) DMD i BMD w populacjach świata charakteryzuje się zmiennością i wynosi:
i średnio:
Wyniki badania epidemiologicznego wykazały, że w niektórych krajach występuje większe rozpowszechnienie występowania DMD i BMD i tak:
Rozpowszechnienie odnosi się do całej populacji. Większe rozpowszechnienie nie musi oznaczać czegoś złego. Może oznaczać większą zdolność służby zdrowia do zaopiekowania się chorymi i ich dłuższą przeżywalność. Może jednak oznaczać większą wykrywalność choroby lub wzrost nowych przypadków.
Objawy DMD pojawiające się przed szóstym rokiem życia to:
W 1879 roku neurolog Sir William Richard Gowers opisał najbardziej znaczący i charakterystyczny objaw u pacjentów z Dystrofią Mięśniową Duchenne’a. Polega on na „wspinaniu się” po udach za pomocą rąk, w celu przezwyciężenia słabości miednicy i mięśni nóg. Objaw od nazwiska naukowca nazwano “Objawem Gowers’a” (Gowers sign).
W przypadku pojawienia się objawów opisanych wyżej warto poprosić lekarza pediatrę o przeprowadzenie badania biochemicznego krwi, które powinny obejmować test z oznaczeniem poziomu:
Ad. 1. CPK to wewnątrzkomórkowy enzym pełniący funkcję energetyczną w organizmie. Najwięcej znajduje się w sercu i mięśniach szkieletowych. Ponieważ enzym jest zawarty w komórkach, więc jego wzrost we krwi wskazuje na zniszczenie tych komórek. Wzrost CPK jest obowiązkowym wczesnym przedklinicznym objawem DMD i BMD. Istotne diagnostycznie jest zwiększenie aktywności CPK 5 lub więcej razy. DMD charakteryzuje się znacznym, 10-100-krotnym wzrostem poziomu enzymów już we wczesnych stadiach procesu miodystroficznego.
Ad. 2. Enzymy transaminazy alaninowej (ALT) i transaminazy asparaginianowej (AST) gromadzą się głównie w hepatocytach, ale są również w dużym stopniu skoncentrowane w komórkach mięśniowych. Uznaje się, że wzrost poziomu ALT i AST może sygnalizować cytolizę komórek mięśniowych. Cytoliza występuje gdy komórka pęka i uwalnia swoją zawartość do środowiska pozakomórkowego. Dlatego dystrofie mięśniowe mogą prowadzić do hipertransaminazemii czyli zwiększenia stężenia transaminaz. Czasami hipertransaminazemia może być jedynym objawem klinicznym i laboratoryjnym, częściej występuje z równoległym wzrostem CPK. W przeciwieństwie do innych miopatii w DMD już we wczesnych stadiach rozwoju procesu występuje wysoki stopień tych enzymów hipertransaminazemii. I tak w piśmiennictwie opisano przypadki kliniczne DMD i BMD ze wzrostem ALT do 477 IU/l, AST do 497 IU/l.
Prawidłowe wyniki ALT, AST mogą się różnić, w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie, najczęściej jednak mieszczą się w przedziale:
ALT od 35 do 40 IU/l
AST od 5 do 40 IU/l
Ad. 3. LDH jest wewnątrzkomórkowym enzymem glikolitycznym biorącym udział w odwracalnym przekształcaniu mleczanu w pirogronian, występującym w większości tkanek organizmu i wykazującym największą aktywność w mięśniach szkieletowych. W chorobach, którym towarzyszy uszkodzenie tkanek i niszczenie komórek, aktywność LDH we krwi wzrasta, dlatego jest ważnym markerem niszczenia tkanek. Pomimo tego, że wzrost aktywności enzymu nie wskazuje na konkretną chorobę, jego oznaczenie w połączeniu z innymi badaniami laboratoryjnymi pomaga w diagnostyce dystrofii mięśniowej. Podwyższony poziom LDH nie jest bezwzględnym objawem DMD, natomiast w przypadku BMD jest objawem wczesnym i istotnym diagnostycznie. W analizie porównawczej 17 pacjentów z DMD i 38 pacjentów z BMD o niesprecyzowanej etiologii najbardziej istotne różnice między grupami dotyczyły poziomów enzymów rozpadu mięśni (cytoliza mięśni), a mianowicie poziom LDH był istotnie wyższy 4-krotnie u pacjentów z DMD [25].
Ad.4. Jednym z nowych celów zarówno diagnostycznych, jak i terapeutycznych obrazu DMD jest identyfikacja typów miRNA w DMD. Jego ilość we krwi i w biopsji mięśnia może być biomarkerem wczesnego stadium choroby lub choroby. miRNA koreluje ze zwłóknieniem mięśni z powodu częściowego związku z miogenezą.